İkonik Kapaklar: Muhammed Ali, Nisan 1968

Bu yazı Esquire Türkiye 201. Sayısında yayımlanmıştır.

Yazı Özge Dinç

Lois'in anlattığına göre Muhammed Ali kapakla ilgili hiçbir detay bilmiyordu ve geldikten sonra bir Müslüman olarak bir Hıristiyan figürü gibi poz vermeyi reddettiği için ruhani ustası Herbert Muhammed'i arayıp uzun ikna çabaları sonunda izin almaları gerekmişti.

Dergi, 4 Nisan 1968'de raflara çıktığında tam anlamıyla kıyamet koptu. Aynı gün Martin Luther King Jr. da bir suikast sonucu öldürülünce fotoğrafın ırk zulmünü temsiliyeti daha da anlam kazandı. Esquire aboneleri abonelikten, reklamlar dergiden çekildi, ofise şikâyet telefonları yağdı. Tek sayının zararı 750 bin dolar olmuştu. İnsanlar Muhammed Ali'yi günah keçisi ilan edenler ve destekle- yenler olarak kutuplaşmıştı.

Muhammed Ali, tüm gün süren çekimde hiç hareket etmeden ve sabırla poz verdi. Vücuduna yerleştirilen altı ok sürekli düşün- ce oklar tavandan sarkıtıldı. Fotoğraf sanatçısı Fischer'in sonradan anlattığına göre Muhammed Ali vücudundaki okları tek tek işaret edip onu yakalamaya çalışan insanların isimlerini söylemişti. "Bu Lyndon Johnson'ın açtığı yara, bu da General Westmoreland'ınki."

Kapağın etkisi 56 yıldır azalmadı, pek çok benzeri çekildi. Ama hiçbiri, gerçekten toplumsal bir yaraya işaret etmediği için onun kadar etkili olmadı. Muhammed Ali, Esquire editörü Cal Fussman'a başka bir tarihte verdiği röportajda, Olimpiyatlardan altın madalyayla döndükten sonra bir restoran "Burada zencilere servis vermiyoruz" diyip ona yemek vermeyi reddettiği için altın madalyasını gidip Ohio Nehri'ne attığını anlatmıştı.

Muhammed Ali'nin gitmeyi reddettiği Vietnam Savaşı'nda 1,5 milyon Vietnamlı hayatını kaybetti, 58 bin Amerikan askeri öldü, savaştan dönen askerlerin önemli bir kısmı da ülkelerine döndük ten sonra intihar etti.

Ali aynı röportajda "Anlamadığım tek şey savaş" diyordu.

"Keşke insanlar herkesi beni sevdikleri gibi sevseler. Dünya daha iyi bir yer olurdu."

Vücuduna altı ok saplanan Muhammed Ali kapağı, evimin bir duvarını süslüyor. Esquire'ın 1962'den 1972'ye dek kreatif direktörü olan efsanevi tasarımcı George Lois'in fotoğraf sanatçısı Carl Fischer'le işbirliğinin sonucu olan fotoğraf çekimi, Muhammed Ali'nin neredeyse linçlendiği dönemde yapılmıştı.

Boks şampiyonu olan Muhammed Ali, sivil haklar hareketinin sembol isimlerinden biriydi. 1964'te ağır sıklet şampiyonluğunu kazanması, siyahların zaferi kabul edilmişti. Her hareketi ses getiren boksör, 1967'de orduya çağrıldığında Vietnam Savaşı'na gitmeyi reddettiğini açıkladı. "Vicdanım, büyük Amerika için gidip kardeşlerimi veya fakir insanları vurmama izin vermiyor."

Bu açıklamanın ardından Muhammed Ali birçok düşman kazandı, boks lisansı iptal edildi, ringlere çıkamadı, hapis ve para cezası aldı. Esquire'ın bu kapağı da, bu olayların tırmandığı dönemde, yani 1967 yılının sonunda çekildi.

George Lois, Muhammed Ali'yi kişisel inançlarından dolayı kariyerini feda ettiği için Hıristiyanlığın ilk şehitlerinden çilekeş Aziz Sebastian'la özdeşleştiriyor, onun gibi fotoğraflamak istiyordu. Bunun için aylarca kitapları taradı, müzeleri gezdi ve sonunda onu Francesco Botticini'nin 1460 tarihli eseri "Saint Sebastian" gibi vücuduna altı ok saplanmış şekilde çekmeye karar verdi.