Dünyanın kaderini değiştiren şarkılar

Müebbet hapis cezası almış Mandela’nın serbest kalması ya da Berlin Duvarı’nın yıkılması yolunda kıvılcım yakan, bir şarkıydı. Dünyanın kaderini değiştirme gücüne sahip şarkılar, hep oldu, hep de olacak. Listemizdekiler onlardan sadece birkaçı. ‘Do They Know It’s Christmas?’–Band Aid (1984) Michael Buerk, BBC Haberler’de o akşam Etiyopya’daki kıtlık- tan bahsetti. Etiyopya’dan kareler ekranlara yansıdı. Bob Geldof, sonraki günlerde ekrandaki bir kareyi unutamadı ve arkadaşı Mi- dge Ure’yle o tarihi şarkıyı yazdı. Şarkıda, “Noel yaklaşıyor, mut- lu olduğumuz günler geliyor. Ama bizim bildiğimizin dışında da bir dünya var. Bu Noel, onlar için de dua edin.” diyordu. Birçok ünlü şarkıcı Etiyopya’ya yardım toplamak için Band Aid (yara bandı) adıyla bir araya geldi, ‘Hayat Yardımı’ adıyla bir tur- ne düzenlendi. Şarkı öyle ses getirdi ki, İngiltere’nin gelmiş geç- miş en hızlı satan single’ı oldu, dünyada iki milyon kopya sattı. Bu sayede Etiyopya’ya 150 milyon dolar yardım gönderildi. ‘Do They Know It’s Christmas’, bir şarkının gücünün ispatı gibiydi. Band Aid’in menajeri Harvey Goldsmith şarkının etkisini anla- tırken haksız değildi: “Onca ünlüyü bir araya toplamak ve bu şar- kıyla sosyal bir mesaj vermek bence önemli bir şeydi. İnsanlar bu organizasyonu destekledi; biletler çok hızlı tükendi. Bu kadar ge- lir sağlayacağımız aklımızın ucundan bile geçmiyordu. Pop şarkı- cılarının ne kadar yardımsever olduklarını ve bu şöhretlerini na- sıl iyiye kullanabileceklerini dünyaya göstermiş olduk.” ‘Looking for Freedom’–David Hasselhoff (1989) II. Dünya Savaşı’ndan sonra işgal güçlerince paylaşılan bir ül- ke oldu Almanya. İki yana ayrılan ülkede, Doğu Almanya’daki va- tandaşların Batı tarafına geçmemesi için Berlin Duvarı inşa edil- di. 1961’de bir gecede örülen duvara ‘utanç duvarı’ dedi kimileri. Örüldükten 28 yıl sonra, Doğu Almanya’nın kararıyla 1989’da yı- kıldı. Ardında pek çok acı bırakan duvarın yıkılmasında, ‘Kara Şimşek’ ve ‘Sahil Güvenlik’ dizilerinin ünlü oyuncusu David Has- selhoff’un protestolarının da etkisi vardı. Hasselhoff, bir Alman televizyonu tarafından şarkısını seslendirmek üzere davet edildi- ği Berlin Duvarı’nın üzerine çıkıp ‘Looking for Freedom’ (Özgür- lüğü Ararken) adlı şarkısını söyledi ve duvarın yıkılmasını iste- yen Almanlar’ın sesi oldu. Şarkının yer aldığı albüm, Almanya’da yılın en çok satan albümüydü. David yıllar sonra, duvarın kalıntılarının civardaki lüks ko- nutlara yer açmak için yıkılmasına karşı çıkmak için geldi duva- rın önüne ve şöyle dedi: “Duvar ortadan kaldırılmamalı, kesinlik- le buna karşıyım. Hem tarihe hem de burada acı çeken insanların hatıralarına saygısızlık. Burası bir anıt olarak korunmalı.” ‘I Am Woman’–Helen Reddy (1972) Helen Reddy, güzellikten ya da kadına atfedilen ‘hafi f ve na- rin’ durumlardan sıyrılıp ‘kadın olmayı’ anlatan bir şarkı olma- masından şikâyetçiydi. “Yalnızca kadın olmayı değil, kadın erkek herkese kendisi olabilmeyi, kendisi olarak iyi hissedebilmeyi an- latsın istedim.” dediği ‘I Am Woman’ adlı şarkı, önceleri ilgi gör- medi ama sonra kadın hakları savunucularını harekete geçirdi,hatta şarkı ve şarkıcı feminizm hareketinin bir ikonu haline geldi. ‘I Am Woman’, şarkıcısına En İyi Kadın Pop Vokal Grammy ödü- lünü kazandırırken Helen Reddy ödülünü elbette bir kadına ada- dı: “Tanrı Ana’ya şükürler olsun, o her şeyi mümkün kılıyor.” ‘Free Nelson Mandela’–The Special AKA (1984) Irk ayrımcılığına karşı savaşan efsanevi lider Mandela, ömür boyu hapis cezasına çarptırıldığında dünyanın gözünde bir ‘te- rörist’ti. 27 yıl hapiste yattı. Onun hapiste olduğu yıllarda ayrım- cılık giderek yükseldi ve artık daha önce bu meseleyle ilgilenme- yenleri bile rahatsız eder oldu. Mandela’nın sürgünde yaşayan arkadaşı Oliver Tambo, arkadaşının serbest bırakılması için kam- panya başlattı. Bu kampanyayı başarıya ulaştıran şeylerden biri , Mandela için yazılmış bir şarkıydı. 1988’de Londra’daki Wemb- ley Stadyumu’nda verilen bir konserde yetmiş binden fazla in- san hep bir ağızdan ‘Free Nelson Mandela’yı (Nelson Mandela’ya Özgürlük) söyledi. Dünya liderlerinin Güney Afrika’ya uygula- dığı baskılar sonucunda Mandela serbest bırakıldı, sonra da da- ha önce görülmemiş şekilde tüm ırkların oy kullanabildiği bir se- çimle Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ilk siyahi devlet başkanı oldu. ‘Pow! (Forward)’–Lethal Bizzle (2004) Üç buçuk dakikalık, coşku dolu bir rap şarkısı ‘Pow’. Silah kül- türüne gönderme yapan şarkıyı, yayımlandığı zamanlarda ba- zı diskolar yasaklamıştı. Yıllar sonra yeni kaydı yayımlandığında ise İngiltere’de devletin okul harçlarını arttırmasıyla ortaya çıkan protestoların marşı haline geldi. Ulusal medya, şarkının gençle- rin ayaklanmasına sebep olduğuyla ilgili haberler yapıyordu. Se- bebi ise, göstericiler tepkilerini sunduklarında sokaklarda bu şar- kının yankılanıyor olmasıydı. ‘God Save the Queen’–Sex Pistols (1977) Anayasal monarşiyle yönetilen İngiltere’de kraliçenin ya da prensin yaptığı harcamalar sık sık haberleştiriliyordu. Ülkede halkın monarşiyle yönetilmekten mutlu olduğuyla ilgili araştır- ma raporları arka arkaya yayımlansa da, bazı kişiler bu yönetim şeklini çok adaletsiz buluyordu. Kraliyeti eleştirenlerin bir araya gelmesini ve isyanın ilk kez yüksek sesle dillendirilmesini ise bir şarkı sağlamıştı. Sex Pistols adlı grubun kraliçenin tahttaki 25. yı- lı kutlamasında söylediği ‘God Save the Queen’ adlı punk şarkısı bomba etkisi yarattı ve monarşiye karşı olanların sembolü haline geldi. Şarkı, Büyük Britanya’nın aynı adlı ulusal marşına gönder- me yapıyor, ama İngiltere’nin artık bir gelecek hayal edemediğini söylerken, “Tanrı kraliçeyi ve faşist rejimi korusun.” diyordu. ‘Irhal’–Ramy Essam (2011) 25 Ocak 2011, Mısır için oldukça önemli bir tarih... Nil ülke- sinin sokakları o güne kadar görmediği türden büyük bir ayak- lanmayla çalkalandı. Halk, polis şiddeti, olağanüstü hal, işsizli- ğe karşı sokaklara döküldü. İsyanın büyümesinde ise bir şarkı, 24 yaşındaki gitarist Ramy Essam’ın Arapçada ‘terk etmek’ anla- mına gelen ‘Irhal’ adlı şarkısı etkili olmuştu. Ülkenin 31 yıldır ik- tidarda olan lideri Hüsnü Mübarek’in diktatörlük rejimine kar- şı Tahrir Meydanı’nda binlerce kişinin söylediği şarkıda, “Hiçbir yere gitmiyoruz, o gidecek.” diyordu. Dedikleri gibi de oldu. Hüsnü Mübarek, 31 yıl sonra istifa et- ti. Şarkıcı Ramy Essam, halkı kışkırttığı gerekçesiyle hapse atılıp işkence gördü, aylarca yerinden kalkamadı; ancak bu hareketin kahramanlarından biri olarak tarihe geçti. ‘Mississippi Goddam’–Nina Simone (1964) Amerikan sivil haklar savunucusu siyahi Medgar Evers, 1963’te öldürüldü. Sevenlerini yasa boğan bu üzücü haberden sonra Ala- bama Vaftiz Kilisesi’nde dört çocuğun katledildiği duyuldu. Ni- na Simone o kadar kızmıştı ki, silahını kaptığı gibi dışarı çıktı. Kocası onu sakinleştirdi. Kızgınlığını üzerinden atamayan Ni- na, piyanonun başına geçip ‘Mississippi Goddam’ adlı parçayı besteledi.“Ülke yalanlarla dolu ve hepimizin ömrü kelebeklerin- ki kadar.”, “Benim yanımda yaşamak zorunda değilsin. Bana yal- nızca haklarımı ver.” diyen Nina, şarkısını polislerin karşısında yüz binlere söyledi. Şarkının adındaki ‘lanet’ kelimesi, Güney Af- rika’da yasaklanmasına sebep oldu, Nina Simone’a göreyse, “Ka- riyerini bitiren bir şarkıydı.”. ‘A Change is Gonna Come’–Sam Cooke (1964) yayımlanan şarkısında, tertemiz bir aksan ve pürüzsüz bir ses- le, “Değişimin zamanı geldi.” diyordu Sam ve zaman onu hak- Siyahi Sam Cooke’un doğduğu 1931 yılı, ABD’de siyahilerin on- lara karşı yürütülen ayrımcılıkla boğuştuğu bir tarihti. 1964’te yımlanan şarkısında, tertemiz bir aksan ve pürüzsüz bir ses- le, “Değişimin zamanı geldi.” diyordu Sam ve zaman onu haklı çıkardı. ABD’de gündemde olan ırkçılık, sosyal eşitsizlik gi- bi sorunlara karşı, umut aşılayan bir şarkıydı ‘A Change is Gonna Come’. Sam Cooke, 33 yaşındayken bir cinayete kurban gitti ve şarkının yayımlandığını göremedi. Şarkının yer aldığı single, şar- kıcının en az satan çalışmalarından biriydi ama Afro Amerikan Sivil Haklar Hareketi’nin yolculuğunu en iyi anlatan şarkılardan biri oldu. Yıllar sonra da bu sebeple ABD’nin ilk siyahi lideri Oba- ma seçim kampanyalarını bu şarkıyla yürüttü. ‘HAPPY BIRTHDAY’–STEVIE WONDER (1981) Afro Amerkan Svl Haklar Hareket’nn kahramanı Protestan papaz Martn Luther Kng Jr., ‘Br Hayalm Var’ adlı unutulmaz konuşmasında, “Br gün, dört çocuğumun da derlernn rengyle değl de kşlkleryle yargılanacağı br ülkede yaşayacaklarına dar br hayalm var.” demşt. Toplumun syahlere olumsuz bakış açısını kıran, eştlkç yasalar oluştu- rulmasını sağlayan Martn Luther, 1964 Nobel Barış Ödülü’nün de sah- b oldu. 1968’de sukaste uğradığında cenazesne üç yüz bn kş geld. Lut- her’n doğum gününü resm tatl yapmak çn kampanyalar başlatıldı, bu yolda Steve Wonder’dan da yardım stend. Luther’e htaben yazılan ‘Happy Brthday’ adlı şarkı sayesnde ülkede altı mlyon mza toplandı k, ne o günden önce ne de o günden sonra ülkede bu kadar yüksek katılım- lı br mza kampanyası oldu. Sonunda 1983’te ABD Başkanı Ronald Rea- gan, Martn Luther Kng Jr.’ın doğum gününü resm tatl günü lan ettğ- n duyurdu.