Fabien Cousteau ile denizler altında 31 gün

Yazı Özge DİNÇ Fabien Cousteau, kolundaki saati gösterirken (titanyum bir Seiko Spring Drive) bir Hollywood yıldızı edasıyla gülümseyip 'Bu saatle sadece 600 metreye inilebiliyor,' diyor. Fabien Cousteau dalmak için, tıpkı otomobil sürerken ehliyet almak zorunda olmak gibi, bir lisansa sahip olunması gerektiğini söylüyor. İdeal yaşın 11-12 olmasının sebebi ise, dalmaktan zevk almak ve okyanusların dibinin esrarengiz tehlikelerinden korunmak için gerekli olan temel bilgiyi anlayabileceğimiz bir yaş olması. Ekip, dalıştayken sualtında yaşama rekorunu kırmanın yanında sondalarla deniz canlılarının kirlilikten etkilenme oranını ölçtü, 31 gün boyunca Edgertonic denen (ve aslında su için üretilmemiş olan) ağır çekim fotoğraf ve video çeken makineyle deniz canlılarının normalde gözlemlenemeyecek hareketlerini çekti (ağzından kum fırlatan ya da yüzgeçlerini açarak uçmaya hazırlanan balık, avını 0,3 saniyede yakalamaya çalışan deniz canlısı gibi). 31 gün bu araştırmalar için muazzam bir süreydi, ama aynı zamanda hiç bilinmeyen bir evren için çok da yetersizdi. Ancak sualtında bir gün daha fazla araştırma yapmak bile çok pahalıydı, kaynak bulmak ise güçtü. Fon bulmanın güçlüğünü anlamak mümkün değil aslında; özellikle de uzay araştırmaları hızla sürerken. Fabien Cousteau da 'ABD'de uzay araştırmalarına sulara oranla yüz kat fazla para harcanıyor,' diyor, 'Oysa okyanuslar da bizim için birer bilinmez; okyanusların daha yüzde beşini bile bilmiyoruz.' Fabien Cousteau deniz altındaki tecrübe süresince Skype'la yeryüzüne bağlanmıştı. Fabien Cousteau, ilk zamanlar yeryüzüyle iletişim kurmak isteseler de giderek okyanusun kendi sessizliğinde yaşamayı daha çok istediklerini anlatıyor. Ama günümüz teknolojisinin faydalarından, tüm dünyayla iletişim kurabilmekten ötürü memnun. Büyükbabası Kaptan Cousteau'nun bu şansa hiç sahip olmadığını da ekliyor: 'Büyükbabam, 1997'de vefat etti, o yıllarda internet yeni hayatımıza girmişti. Cep telefonu kullanmıyorduk. Bugün, yaptıklarımızı tüm dünyadan insanla paylaşma olanağımız var; gerçi bugün hem doğru hem de yanlış bilgi bir arada olsa da, yine de dünyadaki herkesle iletişim kurmaya izin vermesi yönünden şanslıyız. Büyükbabam bu güçler olmadan 50 yıl boyunca dünyadaki insanlarla iletişim kurabildi, bir de o devirde mobil güç olsaydı daha fazlasını da yapabilirdi.' İletişim kurmak onun için bilimsel bilgiyi yaymak, okyanuslara ilgiyi artırmak, gönüllülere ulaşmak ve bilgilerini sonraki nesillere aktarmak için önem taşıyor; elbette Fabien Cousteau Learning Center bünyesinde. Birçok kâşif tanıdınız, diyorum, kâşifliğin romantik ya da sömürgeci gibi iki uç sıfatla tanımlandığı Keşifler Çağı'ndan bugüne ulaştık. Kâşifler hem bizi hayallerimizin ve sınırlarımızın ötesine taşıdı hem de keşfedilmemiş toprakların talihini değiştirdi. Bir okyanus kâşifi olarak okyanus, macera ve doğa sizin için ne ifade ediyor? Bu soruyu sorarken bir yerde kendisini sularda karada olduğundan daha rahat hissettiğini söylediğini de unutmuyorum. 'Bilim, merak, doğa, macera ve okyanus benim hayatımı özetliyor,' diyor. 'Okyanus, hayattır. Geçmişimiz, bugünümüz, geleceğimizdir. Nefes almamızı sağlayan, yediğimiz ürünü yetiştiren yağmurları getiren odur. Su olmadan gezegenimiz üzerinde yaşam olmayan diğer gezegenlerden farksız olurdu; biz de olmazdık. Dünyanın yüzeyine baktığınızda büyük kısmının su olduğunu görürsünüz. Ama bu iki boyutlu bir gerçek; suların üçüncü boyutu Everest Dağı'ndan daha yüksek olan derinliği. Dünyanın biyolojik çeşitliliğinin yüzde 95'i sualtında ya da suyla çevrili. Biz dünyanın küçük bir kısmında yaşıyor ve oraya tutunuyoruz. Varlık sebebimizin su olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız.' Gemisinde miço olduğu büyükbabası, Büyük Kaptan Cousteau'yu bir dede olarak değil, kâşif olarak değerlendirdiğinde, yani bugün onun hakkında neler düşündüğünü soruyorum. 'Büyükbabam bir öncüydü,' diyor. 'Sadece sualtında ihtiyaç duyduğu şeyleri icat etmekle kalmadı, aynı zamanda mükemmel bir iletişimciydi, bir hikâye anlatıcısıydı, yönetmendi. Ve tüm yaptıklarıyla insanların dikkatini hayati önem taşıyan okyanuslara çekti; insanlara bu konuda hayal kurmayı öğretti.' Fabien Cousteau'nun resmi yüzü olduğu ve burada buluşma sebebimiz olan Seiko Prospex serisi, ilk kez Kaptan Cousteau'nun 30 günlük rekorundan iki yıl sonra, 1965'te üretilmişti. Bu saatler Seiko'nun ve Japonya'nın ilk dalış saatleriydi. 1978'deki ilk satürasyon dalış saatinden ardından 1986'da ilk seramik kasalı dalış saati ve 1990'da ilk bilgisayarlı dalış saati gelmişti. 2016'da da Profesyonel Dalış Eğitmenleri Birliği'yle işbirliğini kutlamak için özel PADI saatleri üretilmeye başlanmıştı. 2018 de Fabien Cousteau ve Ocean Learning Center'la işbirliğinin yılı oldu. İşbirliğinin etiketi güzeldi: #GezegeniniKeşfet. Bu yılki altı yeni Seiko Prospex saati de, markanın dalış saatleri tarihinin bir özetini içeriyordu: 1968 tarihli otomatik ve 300 metreye dek suya dayanıklı dalış saatinin yeniden üretimi iki limitli, iki daimi model; 1978 tarihli ilk quartz satürasyon dalış saatinin (Suya dayanıklılığı 1.000 metreye dek çıkıyor.) iki limitli modeli. Fabien Cousteau'ya en büyük hayalini sormak, ünlü bir oyuncuya hayallerini sormaya benzemiyor, çünkü cevap düşüncelerimin ötesinde: 'Mars'taki okyanusları keşfetmek istiyorum,' diyor. 'Çok hayalim var; çok çılgın ve imkânsız görülen hayaller... Yakın zamanlı projelerimden biri, babam ve ablamla yapacağım, ailemle maceralara atılmama imkân verecek bir televizyon serisi. 3 boyutlu yazıcılarla sualtı mercan kayalarının restorasyonunu yapma projemiz var, üzerinde çalışıyoruz. Çılgın projelerimden ise hiç bahsetmeyeyim.' Bana bu zamana dek dalış yapıp yapmadığımı soruyor, 'Belki sizinle başlarım,' diyorum. 'Belki ilk defa Türkiye denizlerinde dalarım ben de,' diye cevaplıyor. Sualtı şehirleri hayali üzerine konuşuyoruz; o bunun bir gün gerçekleşeceğini söylerken ben emin olamıyorum: Medeniyetin karaya da, denize de yararından çok zararı dokundu. Fabien Cousteau giderken kâşifin 50 yıllık yaşamının 46 yılının sularda geçtiğini hesaplıyorum. Yani 'balıkadam' sözünü sonuna kadar hak ediyor. Kim bilir, belki 'balıkadam' sözcüğünü de Cousteau Ailesi bulmuştur.