Susmayanlar: Satyagraha | Nelson Mandela
Einstein'ın "Gelecek nesiller, etten kemikten böyle bir adamın yaşadığına inanamayacak," dediği Gandi, 20. yılın efsanevi diğer bir ismine de kılavuz oldu: Nelson Mandela. Geçenlerde Esquire arşivlerini karıştırırken Mandela'nın91 yaşında dergiye verdiği röportajda şöyle bir cümleye rastlamıştım: "Kimse rengi, kökeni veya dini farklı insanlara doğuştan nefret duymaz. Nefret, öğrenilen bir duygudur. Nefret etmeyi öğrenen, sevmeyi de öğrenebilir. Sevmek, insan gönlüne çok daha yakın bir duygudur."
Nelson Mandela da Gandi'nin Hindistan'da, Martin Luther King'in ABD'de yaptığına benzer şekilde ülkesi Güney Afrika'daki ırk ayrımcılığını ortadan kaldırmak için savaştı. Onun hikâyesi, bütünde değil ama detayda diğer iki isimden biraz farklı; çünkü onun şiddete dayalı eylemleri de olmuştu. Ama zamanla şiddetsizlik ('Pasif direniş' de şiddetsizlik yöntemleri arasında yer alır.) yolunu seçti. Bu konuda şöyle diyecekti: "Uluslar bağımsızlıklarını genelde savaşarak kazanır. Ancak geçici zaferler bir yana dursun, hiçbir zaman kalıcı barışı getirmez." Mandela, bütün hayatını Güney Afrika'nın bağımsız olması, tamamen beyazlardan oluşan bir parlamentoyla temsil edilmemesi, yoksulluktan kurtulması yolunda feda etti. Bir adada ömür boyu hapis cezasını çekerken dünya çapında ün kazandı. Öyle ki, hapisten çıkması için siyahiler yanında beyazlar da savaşmış, 1988'de Londra'daki Wembley Stadyumu'nda verilen The Special A.K.A. konserinde 70 bin insan 'Free Nelson Mandela (Nelson Mandela'ya Özgürlük) şarkısını söylemişti. Nelson Mandela, 27 yıl sonunda, sürdürülen uluslararası kampanya sayesinde serbest bırakıldı, ömrünün sonlarına doğru da Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ilk siyahi devlet başkanı oldu. Hâlâ da 'Güney Afrika'nın babası'.
Rosa Parks, Martin Luther King, Mahatma Gandi ve Nelson Mandela'yla ilgili en dikkat çekici nokta, kurşun atmadan tüm dünyada yankı uyandıracak ısrarlı eylemler gerçekleştirmeleriydi. Bu bazen otobüste kalkmamak demekti, bazen ölüm orucu tutmak bazen uzun yollar boyunca yürümek bazen de "Bir hayalim var." diyerek insanlara hayal kurdurtmak. Dev ülkelere karşı savaşı kazandılar. Çünkü haklılardı.