Saatler ve Otomobiller: 100 yılın kısa tarihi (1940-1969)

Yazı Mehmet ÇELİK İkinci Dünya Savaşı sırasında milyonlarca markasız saat üretildi. Bulova, Elgin, Waltham ve Hamilton markaları Amerikan ordusu için A-11 adı verilen askeri bir saat üretiyordu. Buren, Eterna, Grana, Jeager-LeCoultre, Longines, IWC ve Omega ise birkaç küçük üreticiyle birlikte İngiliz ordusu için WWW (Wrist Watch Waterproof - Su geçirmez saat) adı verilen saati üretiyordu. Alman ve Japon orduları da benzeri tasarıma sahip yine kolektif bir şekilde üretilen milyonlarca askeri saat siparişi vermişti. Artık saatin tasarımından daha çok saniyeler önemliydi, saatlerde hassasiyet ve performans aranıyordu. İkinci Dünya Savaşı'nın bitimi tıpkı modern sanatla çağdaş sanat arasındaki ayrım gibi (1945 sonrası üretilen eserler çağdaş sayılıyor.) geçmiş dünyayla günümüz arasındaki sınırı da belirlemiş gibiydi: Saatler ve otomobiller artık sınırlandırılmayacaktı. Eskiden kronograf saatlerde sayacı başlatma, durdurma ve sıfırlama özellikleri kurma koluna, yani tek bir tepeye bağlıydı. İlk defa Breitling bunları ayırdı ve günümüzde artık saatlerde görmeye alıştığımız üç tepeli kronografın patentini aldı. Bu dönemin en önemli konusu olan uzay araştırmaları bir yarış halinde ilerlerken Girard-Perregaux 1966'da 28.800 ile ilk yüksek titreşimli saati, Gyromatic HF'i tasarladı ve piyasaya sürdü. Gyromatic HF, titreşimli saatler çağında görkemli bir başarıydı. Aynı dönemde hassasiyet konusunda araştırmalar yapan Seiko, 1967'de saatte 36.000 titreşimli Lord Marvel modeliyle daha yüksek titreşimli saati üretti. 1969'da ise Zenith, El Primero adıyla efsaneleşen yüksek hızlı kronografı üretti. Dante Giacosa tarafından tasarlanan ve 1957'de piyasaya çıkan Fiat 500 büyük ilgi görürken Omega Speedmaster aynı yıl bir kronograf olarak doğdu. Elbette o zamanlar Ay yolculuğuna çıkacağını bilemezdi, esasen otomobil yarışları için tasarlanmıştı, fakat 1969'da uzay görevi için kullanılarak bir efsaneye dönüştü: Aynı yıl Heuer firması (1985'te adını TAG Heuer olarak değiştirdi.) dünyanın ilk otomatik kronograflı, suya dayanıklı kare kasalı Monaco modelini üretti. (1971'de, gerçek hayatta da hız meraklısı olan usta oyuncu Steve McQueen, 'Le Mans' filminde Heuer Monaco saatiyle bir otomobil yarışçısını canlandırdı.)