Kriptopara emek ister
Blok zinciri, ICO, token, madencilik, altcoin... Bu terimleri bilmiyorsanız kriptoparalardan uzak durun. Unutmayın, yeni oluşmaya başlayan kriptopara dünyasında cahil yatırımcıya yer yok.
- Bu Ay Dergide
- Cumartesi 10:44 | 11 Ağustos 2018
Yazı Adil UÇAR*
adil.ucar@forbes.com.tr
*Forbes Türkiye, Finans Editörü
Henüz Çiftlikbank ile internetten tavuk beslemenin faturasını ödememişken turcoin, namı diğer 'milli coin' ya da 'yerli kriptopara' nalları dikti... Çıkan haberlerde ne kadar paranın hangi ortaklar tarafından iç edildiği henüz netleşmedi. Ancak Turcoin üzerinden bir ponzi oluşumu kurulduğu ve 1 milyar liraya yakın dolandırıcılık yapıldığı iddia ediliyor. Olay yargıya intikal etti ve Başkanlık Seçimi rüzgârı diner dinmez bu konuda bol haber göreceğimiz kesin. Çiftlikbank'ı referans alacak olursak parasını bu ponzi'ye kaptıranlara geçmiş olsun demek ve bir bardak soğuk suyu vermek gerekiyor.
Açıkçası kriptoparalar çılgın fiyat hareketleri yapıyor. Türk yatırımcısı gerek Bitcoin gerekse diğer altcoinlerin fiyat hareketlerinden müthiş paralar kaybederken olayın bu boyuta gelebileceği hiç aklıma gelmemişti. Yeni yeni palazlanmaya başlayan kriptopara yatırımı sevdası bu olay sayesinde epey bir yara alacak.
Henüz anlaşılamayan ve bilinemeyen birçok bileşeni olduğu için kriptoparalara yatırım yapmak zaten riskli bir seçenek. Bu seçeneğe balıklama dalan yatırımcılar için bu sayfada çokça uyarı yaptım. Ancak henüz oluşmaya başlayan bu yatırım kültürüne giriş aşamasındaki birçok yeni yatırımcının elenmesi elbette üzücü. Klasik finansal okuryazarlık tembellikleri maalesef bu tür zararlara neden oluyor, görünen o ki olmaya da devam edecek. Bu tür olaylar kriptoparaların yatırım alternatifi olma seçeneğini ortadan kaldırmamalı. Her ne kadar riskleri olsa da yatırım yelpazesinin içinde bu seçeneğin de yer alması gerektiğine inanıyorum. İşte size –başlangıç aşaması için– rehberlik edebilecek beş tavsiye:
1- Yatırım enstrümanını tanıyın: Yatırım, kâr etmek, en kötü ihtimalle birikimlerinizi korumak için yapılır. Bugün en basit yatırım olan 'dolar almak' bile bir beklentiyi yansıtır: Doların değeri artacak. Yatırım araçları düz bir çizgi izlemez. Ekonomik gelişmeler ve belirli bazı koşullar yatırım araçlarının seyrini dalgalandırır. Elbette bütün bir literatüre hakim olmak işiniz değil ancak en azından paranız ile ne satın aldığınızı incelemeniz ve bu incelemeyi de yatırıma girmeden önce yapmanız gerekiyor. Kriptoparanın ne olduğunu araştırın ve öğrenin.
2- Al-sat işlemlerine alışın: Klasik değer yatırımcılarının ya da yatırımdan hiç anlamayanların aslında ortak bir yönü var: Yatırım yapıldıktan sonra uzun süre hareket etmeden aynı yatırım aracında beklemek. İlki bunu onlarca analizden sonra yaparken ikincisi kör topal ilerliyor. Değer yatırımı bilgi birikimi gerektirdiği için ya bu işi öğrenin ya da fon yöneticisi gibi bir bilene havale edin. Kriptopara dünyasında ise piyasaları sıkı takip etmek gerekiyor. Binlerce altcoinin var olduğu, piyasanın %95'inin çöp olduğu bir ortamda çok para kazanmak da kaybetmek de mümkün. Piyasa hareketleri öngörülemez olduğu için her an tetikte olmak ve gerektiğinde anında al-sat yapmak gerekiyor.
3- Zamanınız yoksa uzak durun: Yukarıdaki iki maddeye istinaden, eğer kriptoparalara ayıracak zamanınız yoksa bu işe girmeyin. Hızlı ve değişkenin belirsiz olduğu bu pazar özel ilgi istiyor. Bitcoin'i aldım attım kenara derseniz bir gün paranızın yarısının uçtuğunu görmeniz imkan dahilinde.
4- Projeleri takip edin: Initial Coin Offering bir nevi halka arzdır. Altcoin'in ya da token'ın dayandığı proje için avantajlı ön satış yapılır. Burada büyük fırsatlar olabildiği gibi projelerin%95'i işe yaramaz olduğu için para kaybetmek de çok kolay olur. Takip edin ama projeye inanmıyorsanız yakınından bile geçmeyin.
5- Her okuduğunuza, duyduğunuza inanmayın: Biraz bilgi biraz sağduyu... Dünyada regüle edilmeyen ve kimin ne yaptığı çok da belli olmayan bir piyasa söz konusu. Son yaşananlar da ortada. Uyanık olmak, paranızı yok yere kaptırmamak için kullanabileceğiniz yegâne yeteneğiniz.
Belirsizlikler Biterken...
Piyasalarda önemli değişim zamanları vardır ve bütün portföyler gelişmelere göre yeniden ayarlanır. Bütün dünya şu anda bu dönemi yaşıyor. ABD Merkez Bankası Fed'in parasal sıkılaştırmaya geçmesinin yanına eylül ayında Avrupa Merkez Bankası'nın da eklenmesi bekleniyor. Bu durum küresel ekonomideki bol para hikâyesinin sonlanması demek. Mayıs ayından beri piyasalar bu duruma ayak uyduruyor ve portföyler ayarlanmaya başlandı. Türkiye bu denklem içinde artık Başkanlık seçimlerini de atlatmış bir halde yeni yerini bulmaya çalışacak. Gelişmiş ülke merkez bankalarının yaşatacağı ekonomik dalga en çok gelişen ülkeleri etkiliyor. Öncü işaretler Brezilya, Rusya, Türkiye, Meksika'da yaşanmaya başladı bile. Yerel para birimleri 'dolar'a karşı değer kayıpları yaşıyor, faizler yükseliyor. Yaklaşan dalganın büyüklüğü ya da ne gibi zarar/yarar sağlayacağını elbette zaman gösterecek. Bu nedenle bir süredir tekrarladığım 'korumacı portföy' yaklaşımına devam edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Özellikle Türkiye açısından önemli bir belirsizlik –seçimler her dönemde piyasalar tarafından belirsizlik olarak algılanır– ortadan kalkacağı için daha net yatırım stratejilerinin oluşturulabileceği bir döneme gireceğiz. Sadece şunu unutmamak gerekiyor, piyasalarda yaşanan aşağı ya da yukarı hareketler her zaman için yeni fırsatları da beraberinde getirir. Yeni dönemin yol haritasını ise belirsizlikler ortadan kalktıkça beraber çıkarmaya çalışacağız.
adil.ucar@forbes.com.tr
*Forbes Türkiye, Finans Editörü
Henüz Çiftlikbank ile internetten tavuk beslemenin faturasını ödememişken turcoin, namı diğer 'milli coin' ya da 'yerli kriptopara' nalları dikti... Çıkan haberlerde ne kadar paranın hangi ortaklar tarafından iç edildiği henüz netleşmedi. Ancak Turcoin üzerinden bir ponzi oluşumu kurulduğu ve 1 milyar liraya yakın dolandırıcılık yapıldığı iddia ediliyor. Olay yargıya intikal etti ve Başkanlık Seçimi rüzgârı diner dinmez bu konuda bol haber göreceğimiz kesin. Çiftlikbank'ı referans alacak olursak parasını bu ponzi'ye kaptıranlara geçmiş olsun demek ve bir bardak soğuk suyu vermek gerekiyor.
Açıkçası kriptoparalar çılgın fiyat hareketleri yapıyor. Türk yatırımcısı gerek Bitcoin gerekse diğer altcoinlerin fiyat hareketlerinden müthiş paralar kaybederken olayın bu boyuta gelebileceği hiç aklıma gelmemişti. Yeni yeni palazlanmaya başlayan kriptopara yatırımı sevdası bu olay sayesinde epey bir yara alacak.
Henüz anlaşılamayan ve bilinemeyen birçok bileşeni olduğu için kriptoparalara yatırım yapmak zaten riskli bir seçenek. Bu seçeneğe balıklama dalan yatırımcılar için bu sayfada çokça uyarı yaptım. Ancak henüz oluşmaya başlayan bu yatırım kültürüne giriş aşamasındaki birçok yeni yatırımcının elenmesi elbette üzücü. Klasik finansal okuryazarlık tembellikleri maalesef bu tür zararlara neden oluyor, görünen o ki olmaya da devam edecek. Bu tür olaylar kriptoparaların yatırım alternatifi olma seçeneğini ortadan kaldırmamalı. Her ne kadar riskleri olsa da yatırım yelpazesinin içinde bu seçeneğin de yer alması gerektiğine inanıyorum. İşte size –başlangıç aşaması için– rehberlik edebilecek beş tavsiye:
1- Yatırım enstrümanını tanıyın: Yatırım, kâr etmek, en kötü ihtimalle birikimlerinizi korumak için yapılır. Bugün en basit yatırım olan 'dolar almak' bile bir beklentiyi yansıtır: Doların değeri artacak. Yatırım araçları düz bir çizgi izlemez. Ekonomik gelişmeler ve belirli bazı koşullar yatırım araçlarının seyrini dalgalandırır. Elbette bütün bir literatüre hakim olmak işiniz değil ancak en azından paranız ile ne satın aldığınızı incelemeniz ve bu incelemeyi de yatırıma girmeden önce yapmanız gerekiyor. Kriptoparanın ne olduğunu araştırın ve öğrenin.
2- Al-sat işlemlerine alışın: Klasik değer yatırımcılarının ya da yatırımdan hiç anlamayanların aslında ortak bir yönü var: Yatırım yapıldıktan sonra uzun süre hareket etmeden aynı yatırım aracında beklemek. İlki bunu onlarca analizden sonra yaparken ikincisi kör topal ilerliyor. Değer yatırımı bilgi birikimi gerektirdiği için ya bu işi öğrenin ya da fon yöneticisi gibi bir bilene havale edin. Kriptopara dünyasında ise piyasaları sıkı takip etmek gerekiyor. Binlerce altcoinin var olduğu, piyasanın %95'inin çöp olduğu bir ortamda çok para kazanmak da kaybetmek de mümkün. Piyasa hareketleri öngörülemez olduğu için her an tetikte olmak ve gerektiğinde anında al-sat yapmak gerekiyor.
3- Zamanınız yoksa uzak durun: Yukarıdaki iki maddeye istinaden, eğer kriptoparalara ayıracak zamanınız yoksa bu işe girmeyin. Hızlı ve değişkenin belirsiz olduğu bu pazar özel ilgi istiyor. Bitcoin'i aldım attım kenara derseniz bir gün paranızın yarısının uçtuğunu görmeniz imkan dahilinde.
4- Projeleri takip edin: Initial Coin Offering bir nevi halka arzdır. Altcoin'in ya da token'ın dayandığı proje için avantajlı ön satış yapılır. Burada büyük fırsatlar olabildiği gibi projelerin%95'i işe yaramaz olduğu için para kaybetmek de çok kolay olur. Takip edin ama projeye inanmıyorsanız yakınından bile geçmeyin.
5- Her okuduğunuza, duyduğunuza inanmayın: Biraz bilgi biraz sağduyu... Dünyada regüle edilmeyen ve kimin ne yaptığı çok da belli olmayan bir piyasa söz konusu. Son yaşananlar da ortada. Uyanık olmak, paranızı yok yere kaptırmamak için kullanabileceğiniz yegâne yeteneğiniz.
Belirsizlikler Biterken...
Piyasalarda önemli değişim zamanları vardır ve bütün portföyler gelişmelere göre yeniden ayarlanır. Bütün dünya şu anda bu dönemi yaşıyor. ABD Merkez Bankası Fed'in parasal sıkılaştırmaya geçmesinin yanına eylül ayında Avrupa Merkez Bankası'nın da eklenmesi bekleniyor. Bu durum küresel ekonomideki bol para hikâyesinin sonlanması demek. Mayıs ayından beri piyasalar bu duruma ayak uyduruyor ve portföyler ayarlanmaya başlandı. Türkiye bu denklem içinde artık Başkanlık seçimlerini de atlatmış bir halde yeni yerini bulmaya çalışacak. Gelişmiş ülke merkez bankalarının yaşatacağı ekonomik dalga en çok gelişen ülkeleri etkiliyor. Öncü işaretler Brezilya, Rusya, Türkiye, Meksika'da yaşanmaya başladı bile. Yerel para birimleri 'dolar'a karşı değer kayıpları yaşıyor, faizler yükseliyor. Yaklaşan dalganın büyüklüğü ya da ne gibi zarar/yarar sağlayacağını elbette zaman gösterecek. Bu nedenle bir süredir tekrarladığım 'korumacı portföy' yaklaşımına devam edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Özellikle Türkiye açısından önemli bir belirsizlik –seçimler her dönemde piyasalar tarafından belirsizlik olarak algılanır– ortadan kalkacağı için daha net yatırım stratejilerinin oluşturulabileceği bir döneme gireceğiz. Sadece şunu unutmamak gerekiyor, piyasalarda yaşanan aşağı ya da yukarı hareketler her zaman için yeni fırsatları da beraberinde getirir. Yeni dönemin yol haritasını ise belirsizlikler ortadan kalktıkça beraber çıkarmaya çalışacağız.