Bir sanat eseri

Yazı: Özge DİNÇ

Önde gelen zanaatkârların, tasarımcıların işbirlikleri beni çok heyecanlandırıyor; çünkü ortaya her zaman bir sanat eseri sayılabilecek bir iş çıkıyor. Bunun son örneği, Kanadalı kalem tasarımcısı-üreticisi Grayson Tighe ile İsviçre'de yaşayan ünlü bağımsız İngiliz saat ustası Peter Speake- Marin arasındaki işbirliği ve sonuçta ortaya çıkan Dong Son Tourbillon adlı saat oldu. Saat, tasarımı, üretimi ve dayandığı kökleriyle gerçekten bir sanat eseriydi.

Dong Son Tourbillon, Peter Speake-Marin'nın önceki saatlerinin bütün ögelerini taşıyor: Speake-Marin saatleri her zaman eski kökleri ve zanaatleri bünyesinde barındırmıştır. Malezya Kralı, Japon soyluları gibi önemli isimlerin tercih ettiği saatlere imza atan Speake-Marin, her yıl 500 adet saat üretiyor. Nitekim işbirliğinde bulunduğu Grayson Tighe da zanaat açısından öne çıkan kalemler üretmiş bir kalem ustası.

2000 yılında, henüz 18 yaşındayken kalem tasarlamaya başlayan Grayson Tighe, zanaate ilişkin bilgisini bıçak üreticisi babası Brian Tighe'dan devralmış. O günden bugüne titanyum, fildişi, Şam çeliği, gümüş, altın gibi hammaddelerden ürettiği kalemleriyle tanınıyor ve bu onun saatçilik dünyasıyla ilk tanışıklığı değil: Tighe daha önce de Blancpain'le bir iş birliği gerçekleştirmişti.

İki ismin bir araya gelerek ürettiği Dong Son Tourbillon saat ve kalemi, Vietnam'ın erken dönem tarım bölgesi Red River Delta'nın sembolü sayılan Dong Son davullarından ilham almış. Vietnam kültüründe çok önemli yeri olan bu davulların tarihi 3 bin yıl öncesine kadar uzanıyor. Davulun Vietnam'da savaşta, hasat şenliklerinde, düğün ve cenazelerde ve yağmur duasına çıkıldığında kullanıldığı düşünülüyor. Davulun üzerinde balmumuyla işlenen desenler, savaş ve hayattan sahneler, hayvanlar ve kuşlar yer alıyor. Davulun parçaları balmumuyla şekillendiriliyor, seramik çamuruyla kaplanıyor, sertleşmesi için bekletiliyor, sonra da ateşe sunuluyor. Ateş işlemi sırasında balmumu erirken geriye bir kalıp kalıyor. Dong Son'ların parçalarının yapılması için de kalıbın içine eriyik bronz dökülüyor; sonunda davul 100kg ağırlığa ulaşabiliyor. Bu davulları arkeolojik çalışmalar sayesinde biliyoruz: 17. yüzyılda Çin, Vietnam ve Endonezya'da 200 adet davul bulunmuş.

Peter Speake-Marin üretimi saatte Dong Son davullarından yola çıkılmış ve saatin kadranında Dong Son davullarının işlemeleri esas alınmış. Saatin alt kısmında bir tourbillon yer alırken Dong Son işlemeleri de kadranda bulunuyor. Kadrana, yıldız, savaşçılar ve uçan balıkçıllar işlenmiş. Kalp şeklindeki akrep ise markanın imzası sayılan 'Foundation' saatlerinden geliyor. Bir Sanat Eseri Vietnam tarihinden bugüne uzanan Dong Son davulları, büyük bir saat ustasına ve kalem ustasına ilham oldu, bir araya gelmelerini sağladı ve ortaya bize göre bir sanat eseri çıktı.

Saati bir sanat eseri yapan; biraz da bu işlemelerin yapılış süreci. Saatin bir milimetrelik 18 ayar pembe altın kadran plakasının işlemeleri, saç kılından ince olacak şekilde işlenmiş ve 0,3mm derinliğe sahip. Kontrast yaratmak için işlemelerin arası mavi lakeyle doldurulmuş. Saate bakınca işlemelerin kimyasal ve zanaat süreçlerinin ne kadar emek gerektirdiği fazlasıyla belli oluyor.

Grayson Tighe'ın kalemleri de kalem ustasının anlatımına göre kalemlerin ana maddesi Şam çeliğinden ötürü büyük hassasiyet gerektiriyor. Çünkü Şam çeliği, tehlikeli ve yüksek bir ısı ortamında zorlukla işlenen bir hammadde. Yine kalem üzerinde de saat kadranında yer alan Dong Son işlemeleri bulunuyor. Üç versiyonu olan kalemlerin her biri 18 adet üretilmiş.

38mm kasaya sahip, otomatik SM/CDH Caliber SM mekanizmaya, 60 saniyelik bir tourbillona ve 72 saat güç rezervine sahip saat ise yalnızca 8 adet üretilmiş. Üretimin 8 adet olmasının sebebi ise eski Vietnam'da şans getirdiğine inanılan bir rakam olması. Markanın Dong Son davullarından ilham alan bir saati daha var: 'Diamond Magister Dong Son'. İki ustanın Dong Son için birden fazla ürün üretmesi, bu işbirliğinden daha nice saat ve kalem çıkacağını gösteriyor.