Buffet stili

Yazı: Adil UÇAR

Geçen ay ortalarında, rutin bir iş gününün sıkıcı havasından kurtulmak için mola verdiğimizde, sevgili Togan (Noyan) "Buffet'ı çok seviyorsun, niye?" diyerek beni köşeye sıkıştırdı. Konuşmanın sonu -elbette!- Togan için kârlı, benim için meşakkatli bir şekilde biterek bu ay ki yazının konusunu ortaya çıkardı: Warren Buffet. 75,6 milyar dolarla dünyanın en zengin ikinci ismi Warren Buffet'ın hikâyesi elbette 1-2 sayfaya sığacak gibi değil. Üstelik açıkçası hayat hikâyesi hiç de okumaya alıştığımız -acıklı doneler barındıran türde de değil. 'Değer Yatırımı' kavramının en iyi uygulayıcısı, para açısından pek de sıkıntı çekmemiş, gayet iyi okullarda okumuş (Wharton Business School, Columbia Business School), kendi işinin patronu olmuş bir isim. Ancak hayata bakışı, ilkeleri, sabrı ve elbette zekâsıyla birleştirdiği basit yatırım stratejileri sonucunda kazandığı başarı ve servet Buffet'a dünya çapında ününü getiriyor. Bugün özellikle fi nans alanında çalışanların çoğunun kendisini ve yatırım felsefesini örnek almaya çalıştığını -coğrafya gözetmeden- görüyorsak, temeli Buffet'ın mütevazı ancak hesapçı ve keskin kişiliğinde bulabiliriz.

1930 Nebraska doğumlu Buffet, babasının borsa simsarı olması nedeniyle piyasalar ile çok erken dönemde tanıştı. Her borsa yatırımcısı gibi Buffet da hisse senetlerinin getiri potansiyelini fark ederek gerek eğitimini gerekse yatırımlarını hep bu alanda yaptı. 11 yaşında ilk hisse senedini aldı, kolej döneminde yaptığı yatırımlardan kazandığı parayla bir çiftlik sahibi oldu. 20 yaşına geldiğinde, 9 bin 800 dolar (bugünkü değeriyle yaklaşık 100 bin dolar) parası vardı. Yüksek lisansını ünlü risk analisti Benjamin Graham profesörlüğünde yaptı ve bu ilişki Buffet'ın yatırım stratejilerine bakışını müthiş derecede etkiledi. Yüksek lisansını bitirdikten sonra Değer Yatırımı'nın babası olan Graham'ın şirketinde iki yıl çalıştı. Graham emekli olduğunda Buffet Omaha'ya dönerek kendi yatırım şirketini kurdu ve bugüne kadar uzanan servet yolculuğu tam anlamıyla başladı. Buffet, söylemesi kolay yapılması çok zor olan bir strateji uyguluyor: Piyasa değeri, şirketin içsel değerinin altında olan (tercihen 2/3); düşük fiyat/kazanç oranlarına sahip şirketlerin hisselerine yatırım yapmak. Dikkat, bu formül her durumda başarıyı garanti etmiyor. Sadece bu formülün üzerinden doğru zamanlama ve doğru analizlerle hisse senedi seçimi yapılması gerekiyor. Ve emin olun bu iş deveye hendek atlatmaktan çok daha zor. Üstelik ne biz ABD'nin derin piyasalarına sahibiz ne de sene 1950'ler. Artık hızın ön plana çıktığı ve farklı enstrümanların da rahatlıkla kullanılabildiği bir çağda yaşıyoruz. Bu nedenle finansal okuryazarlığınızı artırarak 'Buffet' temelinin üzerine kendi yatırım stratejilerinizi eklemelisiniz. Buffet'ı dünyanın en zengin ikinci insanı yapan stratejilerin temelini oluşturan yaklaşımlara bir göz atalım:

TASARRUF: "BORÇLARINIZI SIFIRLAYIN!"

Buffet tasarruf konusuna hastalıklı derecede önem veriyor. Bu konuda en önemli cümlesi şu: "Harcadıktan sonra kalanı tasarruf etme, tasarruf ettikten sonra kalanı harca." Gereksiz harcamalardan kaçınmak Buffet için çok önemli. Öyle ki binasının sadece caddeye bakan yüzünü boyatan bir şirket sahibini çok sevdiği ve yatırım yaptığı efsanesi mevcut. Küçük masrafların dikkat edilmesi gereken bir kalem olduğu konusunda çok titiz. Ve elbette Buffet, yatırımlardan elde edilen kârın, harcanması değil yeniden yatırıma dönüştürülmesi gerektiğini söylüyor. Buffet'a göre tasarruf etmek paranın varlığı ya da yokluğuyla ilgili değil, tamamen bir yaşam biçimi.

İLİŞKİ AĞI: DAHA İYİSİ LAZIM

Temel prensip aslında basit: Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim. İlişki ağınızı ne kadar genişletip kalitesini artırırsanız edineceğiz bilgi ve fikir kalitesi de o kadar artar. "Tüyo vereceğim, spekülatör tanıyorum." diyen çakallardan uzak durup daha ayakları yere basan ve işinde iyi olan uzmanlar sizin yatırım evreninize çok daha büyük katkıda bulunacak.

SABIRLI OLMAK: HADİ ÇABUK SABIRLI OLUN!

Kuşkusuz bu devirde sabretmek en büyük sıkıntılarımızdan biri. Dört bir koldan 'daha hızlı' olmak için zorlanırken para işlerinde sabretmek zorunda kalmak bazen kalp krizi riskini artırıyor. Buffet'ın değer yatırımının temel prensiplerinden biri sabır üzerine kurulu. "10 yıl borsa kapalı olsa, sahip olmaktan mutsuz olmayacağın şirketlerin hissesini al." diyor. Eh, gelişen bir ülke piyasasında bunu yapmak biraz zor tabii... Ama yine de halka açık şirketlerimize baktığınızda Buffet'ın ne demek istediğini daha iyi anlayacaksınız.

EĞİTİM: AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR

Buffet'a göre finansal eğitim gelecek için yapılan en büyük yatırımlardan biri. Buffet bu eğitimin erken yaşlarda finansal (tasarruf/harcama) alışkanlıklarla başlaması gerektiğine dikkat çekiyor. Ne kadar erken yaşta bu alışkanlıklar edinilir ve sıkı çalışılırsa geleceğin o kadar güvence altına alınacağını söylüyor. Bu işin kişisel gelişim tarafı... Stratejisinde ise yatırım yaptığı şirketlere baktığımızda genelde bilinen isimler görülüyor, Coca-Cola, Apple, sigorta şirketleri vs. Kesinlikle bilmediği ve anlamadığı sektörlere girmiyor. "Risk, ne yapıyor olduğunu tam bilmemekten kaynaklanır," diyor üstat... Elbette haklı, bu yüzden yatırım dünyasına girmeden önce biraz çalışmak, balıklama atlamamak gerekiyor.